HLA (Humaan Leukocyten Antigeen) is een code voor kenmerken op lichaamscellen. Die kenmerken vertellen het lichaam of deze lichaamscellen bij het eigen lichaam passen. Als de HLA-typering van bepaalde cellen niet overeenkomt, ontstaan er afweerreacties.

Een weefseltypering is nodig om te bepalen of u een geschikte donor bent voor uw broer of zus. We onderzoeken of het weefseltype van de witte bloedlichaampjes bij u en uw broer of zus voor het grootste gedeelte overeenkomt. Als het weefseltype niet overeenkomt, worden de getransplanteerde cellen afgestoten en kan de transplantatie niet slagen.

De HLA-typering is erfelijk. De ene helft wordt van de moeder geërfd, de andere helft van de vader. De kans dat bij 2 kinderen van dezelfde ouders een identieke combinatie voorkomt, is 1 op 4. De genen voor het weefseltype zit op een ander chromosoom dan bijvoorbeeld de genen voor het geslacht of de A-, B-, O-bloedgroep. U hoeft dus als donor niet van hetzelfde geslacht te zijn als de patiënt en ook niet dezelfde bloedgroep te hebben.

• Voor de HLA-typering wordt bij de familieleden 1 buisje bloed afgenomen.
• Bloedafname voor de typering kan in bijna alle ziekenhuizen plaatsvinden.
• Binnen een paar weken is er een voorlopige uitslag.
• Mocht het weefseltype van het familielid en de patiënt overeen lijken te komen, dan vindt een 2e bloedafname plaats om deze uitslag te bevestigen.
• Als er meerdere passende donoren zijn, wordt een keuze gemaakt op basis van de testen, het geslacht, de leeftijd, de doorgemaakte infectieziekten en de gezondheidstoestand van de donoren.

Bent u mogelijk geschikt als donor en u heeft hetzelfde weefseltype als uw broer of zus? Dan bellen wij u op om dit te laten weten. Er wordt dan nog 1 keer bloed bij u afgenomen om de uitslag te bevestigen.

Wilt u echt donor zijn? Dan krijgen u en uw broer of zus een uitgebreide voorbereiding. Dat gebeurt in het transplantatiecentrum van het Radboudumc in Nijmegen of het UMC Utrecht. Hier wordt nog een keer bloed afgenomen voor weefseltypering. Is de weefseltypering opnieuw positief? Dan volgen verdere onderzoeken.

De beslissing om donor te worden, kan voor sommige mensen moeilijk zijn. Emoties of de angst voor het onbekende kunnen bijvoorbeeld een rol spelen. Is dit voor u het geval? Bespreek dit dan met de arts.

Stamceldonatie gebeurt op basis van vrijwilligheid. U bepaalt zelf of u donor wilt zijn. Er wordt geprobeerd zorgvuldig met uw privacy om te gaan. Heeft u zwaarwegende motieven om geen donor te willen zijn? Dan is het afstaan van bloed voor weefseltypering onnodig.

Geen donor in de familie?

Als blijkt dat u geen donor kunt zijn, dan krijgt u een brief. Is er in de familie geen geschikte donor? Dan kunnen we zoeken in het databestand van de internationaal samenwerkende beenmergdonor- en navelstrengbloedbanken.

Als donor krijgt u eerst een voorbereiding in het transplantatiecentrum. Dit houdt in:

• een gesprek met een arts/gespecialiseerd verpleegkundige hematologie;
• een medische keuring met uitgebreid bloedonderzoek, een longfoto, een hartfilmpje (E.C.G.) en een beenmergpunctie.

Stamcelafarese

De stamcellen worden meestal uit het bloed afgenomen. Dit heet stamcelaferese. Hier krijgt u uitgebreidere informatie over. In het kort gaat het als volgt:

• De behandeling vindt poliklinisch plaats, tenzij het nodig is om een lieskatheter te plaatsen. In dat geval blijft u een nacht in het ziekenhuis.
• U gebruikt 5 tot 6 dagen, 2 keer per dag, een zogenaamde groeifactor (GCSF=neupogen).
• Een dag voor afname van de stamcellen wordt uw bloed gecontroleerd.
• Nadat u 10 keer GCSF heeft gebruikt, doet de arts de stamcelaferese.

Heel soms gebeurt het dat de stamcellen niet (voldoende) in de bloedbaan komen, ondanks het gebruik van de groeifactor. De arts haalt de stamcellen dan uit het beenmerg. Dit gebeurt aan de achterkant van uw bekken. Hiervoor wordt u 1 dag opgenomen in het ziekenhuis. De afname van het beenmerg gebeurt onder algehele anesthesie of u krijgt een ruggenprik.

De ingreep duurt ongeveer 1 uur. Meestal mag u dezelfde dag weer naar huis.

Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen, dan kunt u die stellen aan de verpleegkundigen van de afdeling waar uw broer of zus is opgenomen. U kunt ook bellen naar de Verpleegkundig Specialisten Hematologie van het Jeroen Bosch Ziekenhuis, telefoonnummer (073) 553 82 25. U kunt hen op werkdagen bereiken tussen 09.00 en 10.30 uur.