Uw arts heeft met u besproken welke dosering insuline u nodig heeft en de dosering insuline voor de maaltijden. Om dit voor uzelf goed te regelen volgen hierna algemene adviezen.

• Voor ultra kortwerkende insuline (Novorapid, Humalog, Apidra) geldt: 100/totale dagdosis in EH =daling van de bloedglucosewaarde in mmol/l per 1 EH ultra-kortwerkende insuline.
• Voor kortwerkende insuline (Rapid, Regular) of bij insulineresistentie geldt: 80/totale dagdosis in EH = daling van de bloedglucosewaarde in mmol/l per 1 EH kortwerkende insuline.

Voorbeeld: Mevrouw X gebruikt in totaal 40 Eh insuline per dag. 80/40= 2,0 mmol/l per 1 Eh. 1 EH Ultra-kortwerkende insuline verlaagt in dit voorbeeld gemiddeld de bloedglucosewaarde met 2,0 mmol/l.

• Uw persoonlijke gevoeligheid voor insuline
  • 1 EH insuline verlaagt de bloedglucosewaarde gemiddeld met ______mmol/l.
• De gevoeligheid voor insuline verandert tijdens de dag.
  • Ochtend: verminderde gevoeligheid (minder dan ____mmol/l)
  • Middag: verhoogde gevoeligheid (meer dan ______mmol/l)
  • Avond: zoals berekend
  • Nacht: duidelijk versterkte gevoeligheid (meer dan _____mmol/l)
• De koolhydraten die u tijdens de maaltijd gebruikt.
• Activiteiten die u voor of na de bolus doet.
• Emoties en stress.

We spreken van een hypoglycaemie als uw bloedglucosewaarde lager is dan 4 mmol/l.

Kunt u zelf nog handelen? Dan kunt u het volgende doen:

• Zet de insulinepomp in stopstand als dat nodig is.
• Neem 20 gram koolhydraten die snel worden opgenomen, bijvoorbeeld 5 tot 7 tabletten dextro of 1 glas frisdrank (200ml).
• Controleer na 10 tot 15 minuten weer uw bloedglucosewaarde.

Handel hierna volgens onderstaand schema:

Controleer na 30 minuten weer uw bloedglucosewaarde. Handel volgens bovenstaand schema.

Verwacht u dat uw bloedglucosewaarde blijft dalen (bij inspanning, sport) of gebruikt u niet binnen 1 uur een maaltijd? Gebruik dan extra koolhydraten, zoals brood of fruit.

Zorg ervoor dat uw directe omgeving (familie, collega’s, medesporters) op de hoogte is van onderstaande adviezen.

• Onderbreek de insulinetoevoer: pomp stopzetten of het infuus loskoppelen of verwijderen.
• Geef een injectie met Glucagen in de spieren, bijvoorbeeld in het bovenbeen.
• Is er na 10 minuten geen verbetering? Bel dan de huisarts of 112.
• Leg de patiënt in stabiele zijligging.
• Geef geen eten of drinken om verslikken te voorkomen.
• Als u weer kunt eten, dan 30 gram koolhydraten eten.
• Na 30 minuten controleert u de bloedglucosewaarde. Handel volgens het schema hierboven.
• Neem contact op met uw internist of diabetesverpleegkundige.
• Bij meer dan 2 onverklaarbare hypoglycemieën per week: de basaalstand aanpassen en/of beter afstemmen van de koolhydraten en bolus.

• Omdat u ’s nachts gevoeliger bent voor insuline spreken we dan van een hypo als de bloedglucose lager is dan 5 mmol/l.
• Om een nachtelijke hypoglycaemie te voorkomen, moet uw bloedglucosewaarde voor het slapen gaan minimaal 7 mmol/l zijn, zie uw persoonlijke schema.
• Voorkom een hypoglycaemie tijdens het auto rijden of het bedienen van machines. Prik van tevoren een bloedglucosewaarde, minimale waarde 6,5 mmol/l.
• Als u een hypoglycaemie heeft gehad, vermindert dit de volgende 48 uur uw hypogevoel.

We spreken van een hyperglycaemie als de bloedglucosewaarde voor de maaltijd of voordat u gaat slapen hoger is dan 10 mmol/l.

• Controleer of er storingen zijn in de toediening van de insuline.
• Afhankelijk van uw insulinepomp, controleert u pomp, naald, infusieset, lekkage van insuline of een ontsteking op de plaats waar het naaldje is ingebracht?
• Los eerst het probleem op. Hierna kunt u het infuus op een nieuwe plaats inbrengen en dan handelen zoals hieronder beschreven staat.

Bloedglucosewaarde is tussen 10 en 15 mmol/l

Pas de insulinedosering aan zoals beschreven staat in uw persoonlijke schema.

Bloedglucosewaarde tussen 15 en 20 mmol/l,

• Controleer het infuus en de aanprikplaats. Sluit zo nodig een nieuw systeem aan.
• Geef een bolus, de dosering vindt u in uw persoonlijke schema.
• Drink veel, minimaal 1,5 liter, zoals water, thee, bouillon, géén koolhydraten.
• Blijf uw bloedglucosewaarde iedere 2 uur controleren. Gebruik zo nodig extra insuline volgens schema, totdat uw bloedglucosewaarde is gedaald onder de 15 mmol/l.
• Verbetert uw toestand niet? Belt u dan de arts in het ziekenhuis. 

Bloedglucosewaarde boven 20 mmol/l,

• Controleer het infuus en de aanprikplaats. Sluit zo nodig een nieuw systeem aan.
• Geef een dubbele dosis van de bolus.
• Drink veel, minimaal 1,5 liter, zoals water, thee, bouillon, géén koolhydraten.
• Blijf uw bloedglucosewaarde iedere 2 uur controleren. Gebruik zo nodig extra insuline volgens schema totdat uw bloedglucosewaarde is gedaald onder de 15 mmol/l.
• Verbetert uw toestand niet? Belt u dan de arts in het ziekenhuis.

Bij braken altijd bellen!

Schrijf bijzondere situaties in uw dagboek / bloedglucosemeter.

• Schrijf op wat u heeft gedaan.
• De bloedglucosewaarden.
• De aanpassingen van de bolus en basaalstand, koolhydraten, emoties en activiteit.

Vaak heeft u al verhoogde bloedglucosewaarden voordat u ziek wordt.

• Laat uw pomp altijd basaal insuline toedienen, ook als u niet in staat bent om te eten.
• Begin direct met het testen van uw bloedglucosewaarden zo gauw als u zich ziek voelt.
• Test iedere twee uur, 24 uur per dag

Overgeven (braken) is bellen. In deze situatie is spoedhulp nodig!

Bel als u moet overgeven altijd naar de internist of de diabetesverpleegkundige. Controleer voordat u gaat bellen uw bloedglucosewaarde.

• Laat de pomp in ieder geval basaal insuline toedienen.
• Prik iedere 2 uur uw bloedglucosewaarde. Pas indien nodig een basaalverhoging toe.
• Drink voldoende (1,5 liter); neem indien nodig kleine slokjes, water, thee, verdund vruchtensap, bouillon.
• Overleg met uw arts hoe verder en wanneer u weer moet bellen

• Drink thee met suiker of dextro.
• Probeer biscuits of crackers te eten.
• Verlaag tijdelijk de basaalstand.
• Dextro in de mond wordt ook via de slijmvliezen opgenomen.

• Meet uw bloedglucosewaarde voor, tijdens en na het sporten.
• Is uw bloedglucose boven 20 de mmol/l: geef eerst een extra bolus van 6 EH.
• Houd rekening met een extra snelle daling van uw bloedglucosewaarde als uw zich inspant binnen 2 uur na de bolus met insuline. Pas dan de bolus aan.
• Gaat u in de avond sporten? Dan moet u er rekening mee houden dat uw bloedglucosewaarde in de nacht kan dalen door het navul effect. Meet daarom uw bloedglucosewaarde voordat u gaat slapen en eet zo nodig iets extra of pas de basaalstand voor een aantal uren aan.
• Neem altijd dextro mee.

Spant u zich korte tijd in?

Verminder de bolus voordat u zich inspant. Of gebruik extra koolhydraten, ongeveer 15 gram koolhydraten extra per half uur inspanning.

Spant u zich langere tijd in, 2 tot 4 uur?

Verlaag de basaalstand en/of eet extra koolhydraten, afhankelijk van hoeveel u zich inspant.

Doet u aan duursport?

Overleg met uw diabetesverpleegkundige of internist.

Doet u aan teamsport?

Koppel zo nodig de pomp af. Controleer na het sporten.

Zorg ervoor dat uw directe omgeving (familie, collega’s, medesporters) weet hoe zij moeten handdelen, zie kopje hypoglycaemie.

• Neem uw eigen pomp met daarbij horende spullen en uw bloedsuikermeter mee zoals beschreven in de checklist.
• Laat als het mogelijk is voor de opname aan uw internist weten dat u wordt opgenomen.
• Laat de arts en verpleegkundige op de afdeling weten dat u behandeld wordt met de insulinepomp.
• Zorg ervoor dat er afspraken gemaakt worden over insulinetoediening per insulinepen of per infuus voordat de pomptherapie gestopt wordt. Deze therapie moet direct gestart worden nadat de pomptherapie wordt beëindigd

• Controleer de dag voor en de dag van het onderzoek zo nodig extra uw bloedglucosewaarde. Pas zo nodig de basaalstand aan of neem dextro.
• Vertel voor het onderzoek aan de zorgverlener dat u behandeld wordt met de insulinepomp.

• Pas tijdens uw (vlieg)reis de (plaatselijke) tijd aan in uw insulinepomp.
• Controleer regelmatig uw bloedglucosewaarde en pas zo nodig de insulinedosering aan.
• Informeer bij uw (reis)verzekering of uw insulinepomp is verzekerd.

• Vraag een reservepomp aan.
• Heeft u nog geen reisverklaring? Dan moet u deze aanvragen.
• Zorg voor voldoende hulpmiddelen.

• Uw reservepomp, waar het basaalprogramma in is geprogrammeerd.
• Gebruiksaanwijzing van de insulinepomp.
• Insulinepennen en insuline: (ultra)kortwerkende en verlengt werkende.
• Gebruiksaanwijzing van de insulinepen.
• Naaldencontainer.
• 4 keer per dag injectieschema.
• Ruim voldoende hulpmiddelen zoals teststrips, lancetten, kathetersystemen, batterijen, ketonenstrips enzovoort.
• Deze folder, zodat u in geval van ontregeling na kunt kijken wat u moet doen.
• Glucagen.
• Reisverklaring, vraag deze het liefst ruim van tevoren aan bij uw diabetesverpleegkundige.
• Meenemen van insuline: de benodigde hoeveelheid voor de duur van de reis (vlucht en verblijf in het buitenland) zijn toegestaan in de handbagage in grotere hoeveelheden dan 100 ml. Op verzoek moet u een doktersrecept kunnen laten zien of aan kunnen tonen dat de medicijnen op uw naam staan. Kijk via de website van uw luchthaven wat de geldende EU-regels zijn voor vloeistoffen.

Verander de basaalstanden in de beginperiode in overleg met uw arts of diabetesverpleegkundige. Bent u aan de pomptherapie gewend? Verander dan niet vaker dan 1 tot 2 keer per maand, met stapjes van 0,1 Eh. Dit kan alleen als u nauwkeurig zelfregulatie toepast. Pas zo nodig bolus hoeveelheden aan.

In de volgende situaties kan het noodzakelijk zijn om de basaalstand aan te passen

• Ziek zijn met koorts, verhoogde insulinebehoefte.
• Verandering van lichamelijke arbeid, zoals veranderingen tijdens week/weekend.
• Opstarten van een behandeling met medicijnen die de insuline behoefte verhoogt.
• Vrouwen kunnen tijdens de verschillende fasen van de menstruele cyclus verschillende insulinebehoeften hebben.
• Langdurige lichaamsbeweging, duursport.

Om te voorkomen dat u zaken niet bij u heeft of er geen informatie is volgt nu een checklist voor dagelijks gebruik:

• glucagen;
• batterij(en);
• infusieset;
• bloedglucosemeter;
• dagboekje;
• eventueel ketonen-test;
• schema telefonische bereikbaarheid;
• dextro;
• beknopte handleiding insulinepomp;
• insulinepen gevuld met insuline, die in pomp gebruikt wordt;
• pennaalden.

• Controleer voor de maaltijden en voor dat u gaat slapen uw bloedglucosewaarden.
• Maak 1 keer per week een volledige dag/nachtcurve.
• Controleer de insteekopening bij het infuus.
  • Bij ontstekingsverschijnselen sluit u een nieuwe set aan en belt u de arts/diabetesverpleegkundige voor de behandeling van de ontsteking.
• Controleer de insulinevoorraad in de insulinepomp.

Waar let u op bij een infuusset?

• Let op goede hygiëne.
• Prik eerst een nieuwe set aan en verwijder daarna de oude.
• Wissel de set om de dag.
• Vóór en twee tot drie uur na wisseling bepaalt u de bloedglucosewaarde.
• U wisselt de set bij:
  • onverklaarbare hoge bloedglucosewaarden;
  • ontstekingsverschijnselen bij aanprikplaats;
  • irritatie van de huid bij aanprikplaats;
  • nadat u gezwommen heeft.

• Let op goede hygiëne.
• Prik eerst een nieuwe set aan en verwijder daarna de oude.
• Wissel de set om de dag.
• Vóór en 2 tot 3 uur na wisseling bepaald u de bloedglucosewaarde.
• U wisselt de set bij:
  • onverklaarbare hoge bloedglucosewaarden;
  • ontstekingsverschijnselen bij aanprikplaats;
  • irritatie van de huid bij aanprikplaats;
  • nadat u gezwommen heeft.

Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Bel dan naar uw diabetesverpleegkundige of internist. 

Tijdens kantooruren:
De internist, diabetesverpleegkundige en diëtist zijn te bereiken via telefoonummer (073) 553 30 81.

Buiten kantooruren:
Bel (073) 553 20 00, vraag naar de dienstdoende arts-assistent Interne Geneeskunde

Als u belt naar een zorgverlener van het Jeroen Bosch ziekenhuis, vertel dan altijd dat u een subcutane insulinepomp/POD heeft.