Amputatie van het onderbeen, zwachtelen van de stomp
Na een amputatie wordt de stomp gezwachteld om de stomp geschikt te maken voor een prothese.
Praktische tips
Opleidingsziekenhuis
In het JBZ leiden we verpleegkundigen, coassistenten, artsen en andere zorgverleners op. Dit betekent dat bij uw afspraak soms meerdere zorgverleners aanwezig zijn. En het kan zijn dat u onderzocht of behandeld wordt door een zorgverlener in opleiding. Deze zorgverlener werkt altijd onder supervisie van een gekwalificeerde zorgverlener.
MijnJBZ
Via MijnJBZ kunt u zelf een deel van uw persoonlijke en medische gegevens inzien die in het JBZ over u bekend zijn. Zie ook: Wat kan ik in MijnJBZ zien?
Betrokken afdelingen
Amputatie van het onderbeen, zwachtelen van de stomp
Waarom zwachtelen?
Het doel van het zwachtelen is om de stomp zo snel mogelijk geschikt te maken voor een prothese. Zwachtelen zorgt voor:
- Vermindering en voorkómen van vochtophoping (oedeem*).
- Het verbeteren van de wondgenezing.
- Bescherming van de stomp.
(*): na een amputatie is ‘stompoedeem’ een normaal verschijnsel. Oedeem is een ophoping van (te veel) vocht in de weefsels. Ernstig oedeem heeft een nadelige invloed op de genezing van de stomp.
Hoe moet u zwachtelen?
Bij een amputatie van het onderbeen en bij een amputatie van het bovenbeen worden verschillende manieren van zwachtelen gebruikt. De uitleg die voor u geldt krijgt u van de fysiotherapeut op papier mee om te bewaren.
De zwachtel
Wij raden u aan om te zwachtelen met een Elset S zwachtel.
- U draagt de zwachtel in principe 24 uur per dag.
- Was de zwachtels regelmatig in een lauw sopje met bijvoorbeeld shampoo, zeker als u (lekkende) wondjes heeft. Spoel ze goed uit. Laat de zwachtels liggend drogen en strijk ze niet.
- Neem een nieuwe zwachtel wanneer de rek eruit is.
Wanneer kunt u beginnen met zwachtelen?
- Zo snel mogelijk na de amputatie kan begonnen worden met zwachtelen.
- De stomp moet 2 tot 3 keer per dag gezwachteld worden. In ieder geval in de ochtend en avond. De zwachtel moet ’s nachts ook om blijven.
- Soms is het nodig dat u de stomp vaker zwachtelt, bijvoorbeeld na het (extra) oefenen, na het losschieten van de zwachtel of na het doorlekken van de wond in de zwachtel.
Wanneer is zwachtelen niet meer nodig?
- Nadat de prothese is aangemeten en de stomp een stabiele grootte heeft, is het nog steeds belangrijk om te zwachtelen. De grootte van de stomp kan namelijk tijdens het oefenen met de prothese weer sterk veranderen. Dit komt doordat de spieren weer intensiever worden gebruikt.
- Om de grootte van de stomp te behouden is het belangrijk dat u zwachtelt als u de prothese niet draagt. Als alternatief voor het zwachtelen, kunt u ook een elastische stompkous (een liner) aan laten meten.
- Door de liner of de zwachtel een korte periode af te laten, kunt u uittesten of de grootte van de stomp ook zonder zwachtel of liner hetzelfde blijft.
- Was altijd eerst uw handen.
- Controleer en verzorg eventueel de huid van de hele stomp.
- Controleer en verzorg eventueel de wondjes, zoals u heeft afgesproken met uw arts.
- Neem de zwachtel in uw handen en zorg ervoor dat u ‘in de rol’ kijkt.
- Begin (zonder druk) 10 tot 15 cm boven de knie. Leg 2 tot 3 ankers, rondom aan om het bovenbeen.
- Daarna maakt u met de zwachtel 8-jes.
- Rol de zwachtel via diagonalen naar de stompuiteinden.
- Daarbij geeft u rek op de hoekpunten van de stomp.
- Zorg dat u de onderzijde van de stomp goed bedekt.
- Ga door met het maken van 8- jes totdat de hele stomp bedekt is.
- Maak de hele rol op en eindig weer op uw bovenbeen met 2 tot 3 ankers (zonder druk).
- Plak het uiteinde van de zwachtel vast met witte tape. Zorg ervoor dat u deze niet op uw huid plakt.
Bij vragen of onduidelijkheden kunt u tijdens kantooruren bellen met de afdeling Paramedische ziekenhuiszorg, telefoonnummer (073) 553 61 55.