Ontwikkelingsgerichte zorg

Te vroeg geboren kinderen kunnen al wel prikkels uit hun omgeving opnemen, maar raken snel overprikkeld omdat zij nog niet de rem hebben prikkels af te sluiten. Met deze prikkels bedoelen we geluid, licht maar ook (noodzakelijke) negatieve prikkels zoals aanrakingen tijdens medische handelingen of wrijvende bewegingen over de huid.

Om deze gevolgen zoveel mogelijk te beperken proberen we stress te voorkomen. Door handelingen aan te passen aan de behoeften van uw kind kunnen we onnodige stress voorkomen. Hierdoor ervaart uw kind minder negatieve prikkels en kan zich beter ontwikkelen. Uit onderzoek blijkt dat ontwikkelingsgerichte zorg leidt tot een kortere opname, kortere beademing, minder lang sondevoeding en een betere groei.

Ontwikkelingsgerichte zorg is echter niet alleen voor prematuren maar ook voor zieke pasgeborenen. Zieke op tijd geboren kinderen zijn wel volgroeid, maar zijn te ziek en hebben te weinig energie om met alle prikkels om te gaan en deze te kunnen verwerken.

Op de afdeling is speciaal voor u informatiemateriaal om u kennis te laten maken met ontwikkelingsgerichte zorg. Met foto’s en tekst laten we u zien wanneer uw kind stress heeft en wanneer en hoe uw kind zich hersteld.

Voor ouders is ontwikkelingsgerichte zorg een van de methodes om uw kind te leren kennen. Door het observeren van gedragssignalen bij uw kind kunt u onder andere leren uw kind te troosten. Want ondanks dat uw kind ziek is en/of in de couveuse ligt, kunt u als ouder erg veel voor uw kind doen.

U kunt op de Couveuseafdeling gebruik maken van de buideltop, waarmee uw kind huid op huid op uw borst ligt. Bij buidelen is het uw lichaamstemperatuur die uw kind warm houdt, in plaats van de warme lucht van een couveuse.

De lijst met bewezen positieve effecten is haast eindeloos. Zo heeft huid op huidcontact een positief effect op de ademhaling en hartslag, het gewicht, het slaappatroon en de hersenontwikkeling, en stimuleert het de borstvoeding. Ook bevordert het lichamelijk contact de hechtingsband tussen u en uw kind. Uiteindelijk resulteert dit alles in een verkorte opnameduur.

Kijk ook naar het filmpje over buidelen. 

Er zijn 2 soorten fopspenen voor te vroeg geboren kinderen: de Wee thumbie en de Wee Soothie. Er zijn andere merken fopspenen verkrijgbaar. Op de verpakking van de speen staat dan vermeld '-2 maanden'.

Wee Thumbie

De fopspeen is voor kinderen tot 1250 gram. Het is de vorm en grootte als de duim van een prematuur.

Wee Soothie

Deze fopspeen is voor kinderen met een gewicht tussen de 1250 en 2500 gram.

U kunt de spenen kopen in de ziekenhuisapotheek of bestellen via Care4Neo.

Het is altijd mogelijk om het gedrag van uw kind eens extra te laten observeren door middel van de NIDCAP methode. NIDCAP staat voor Newborn Individualized Developmental Care and Assessment Program. Het is een systematische methode om het gedrag van uw kind te observeren en te interpreteren.

Uitgangspunten van de NIDCAP is de ontwikkeling van uw kind en de behoeftes die uw kind daarbij heeft. 

Uw kind wordt tijdens een verzorgingsmoment geobserveerd, waarna we u adviezen geven die uw kind te helpen in de ontwikkeling.

Het is vervelend om te zien dat uw kind pijn heeft. Door uw kind vast te houden, te zingen en te praten kunt u bij uw kind de pijn verzachten. Wij proberen we in onze behandelingen er voor te zorgen dat uw kind zo min mogelijk pijn heeft. Dit doen we als volgt:

• Als het kan, kunt u uw kindje vasthouden tijdens de handeling. Zo niet, dan vragen we u uw kindje te troosten in bed door uw handen stil op het hoofd of de lichaam van uw kindje te houden. 
• Voor een vervelende handeling geven we suikerwater. Hier zit sucrose in en dit is te vergelijken met het kristalsuiker uit uw keukenkast. Sucrose in combinatie met zuigen, werkt pijnstillend bij kinderen tot de leeftijd van 1 jaar. Daarom is het ideaal om te geven tijdens het prikken van uw kind.
• Bij kinderen waarbij we verwachten dat ze pijn krijgen of al medicijnen hebben tegen de pijn, houden we een pijnscore bij. Via deze methode observeert de verpleegkundige dagelijks een aantal keren uw kindje. Door deze observatielijst is pijn beter te meten bij uw kindje waardoor wij gepaste pijnstilling kunnen geven.
• Kinderen die geboren met een vacuümpomp, krijgen standaard de eerste 24 uur na geboorte paracetamol.

De overgang van de warme, rustige baarmoeder naar de couveuseruimte is voor pasgeboren kinderen erg groot. De nieuwe omgeving is totaal anders. Er zijn veel prikkels door licht, geluid en vervelende handelingen, zoals bijvoorbeeld prikken. Een kind dat vroeg geboren is, kan zich niet afsluiten van teveel aan prikkels zoals een op tijd geboren kind wel kan. Het kind raakt eerder uit evenwicht, met stress als het gevolg. 

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat door stress te verminderen, kinderen sneller in staat zijn om te gaan drinken, ze groeien beter, hebben minder last van infecties en ze herstellen sneller. 

Dit betekent dat we op de Couveuseafdeling proberen harde geluiden te vermijden en scherp licht zoveel mogelijk dimmen. Verder passen we de handelingen aan datgene wat uw kind aankan. Dit is afhankelijk van de conditie van uw kind en het dagprogramma, wat er zoal gepland staat aan onderzoeken, badje of fysiotherapie. De ene dag kan uw kind meer aan dan de andere dag. Door goed te letten op de signalen ziet u wat uw kind prettig vindt en wanneer uw kind rust nodig heeft. 

Elke vervelende handeling wordt gevolgd met troost. Het is fijn als u hier bij kan zijn. De verzorging van uw kind wordt zoveel mogelijk gedaan op het moment dat uw kind dat aankan. Er zijn nog een aantal punten die belangrijk zijn in het omgaan met uw kind. 

• Als uw kind slaapt, laat het dan rustig wakker worden.
• Praat met uw kind voordat u het aanraakt. Uw kind kent immers uw stem vanuit de baarmoeder en leert uw stem steeds beter kennen de komende tijd.
• Zorg dat uw kind u in het gezicht kan zien en probeer oogcontact te maken als het goed wakker is.
• Probeer samen met de verpleegkundige of pedagogisch hulpverlener te ontdekken in welke houding uw kind zich het prettigst voelt. Juist een bepaalde houding die fijn is, geeft rust, steun en zekerheid, ook op het moment als uw kind zich niet prettig voelt.
• Als uw kind onrustig is, kunt u het steunen door het zacht aan te raken. U legt bijvoorbeeld uw ene hand op het hoofdje en de andere hand om de billetjes. Zo krijgt uw kind een geborgen gevoel en is het sneller getroost.
• Het huid op huid bij u nemen van uw kind (buidelen) werkt stress verminderend. Uit onderzoek blijkt dat kinderen ook na het buidelen nog een lange tijd minder stress ervaren.

U kunt hieraan een grote bijdrage leveren. Zorg dat uw kind voldoende rust krijgt. Wanneer u uw kind beter kent, weet u ook wat uw kind aankan. 

Naast de stem is aanraking voor pasgeborene een belangrijk communicatiemiddel. 

Door babymassage heeft u op een positieve manier intensief contact en raakt u meer vertrouwd met uw kind. Dit is extra waardevol wanneer de geboorte van uw kind anders is verlopen dan u had verwacht. Met een babymassage worden de zintuigen van uw kind op een positieve manier geactiveerd en uw kind voelt zich geborgen en ontspannen. Het is een fijne manier om tijd met elkaar door te brengen en de band te versterken. Het is voor u beiden een ontspannen manier om aandacht te hebben voor elkaar. 

Bekijk het filmpje over babymassage. 

Ondersteunende materialen zijn zachte materialen, soort kussentjes in verschillende vormen. Deze worden tegen uw kind aangelegd, bijvoorbeeld bij het hoofd, billen of helemaal rondom het lijfje. Dit geeft steun en geborgenheid aan uw kind. Hiermee proberen we het gevoel van de baarmoeder na te bootsen. Enkele van deze materialen zijn:

De Snuggle up
De SnuggleUp is een zacht nestje dat we gebruiken om uw kind beter neer te leggen en te ondersteunen. De zachte onderkant (rol) geeft wel stevigheid, maar uw kind kan zich nog steeds bewegen. Dit lijkt op de situatie toen uw kindje nog in de baarmoeder zat: wanneer uw kind zich beweegt, voelt hij de begrenzing om zich heen. Dit geeft een veilig gevoel. 

Soms heeft een kleine prematuur nog meer ‘stevigheid’ nodig. Dan gebruiken we naast de SnuggleUp ook een Bender en/of een kikker. Zo voelt uw kind aan alle kanten randen en wordt de situatie in de baarmoeder nagebootst.

Kikker 
De ‘kikker’ is een verzwaard zakje in de vorm van een kikker. Dit zakje is ontwikkeld om kinderen te helpen bij het liggen. U kunt de ‘kikker’ rondom het hoofdje leggen en/of tegen de billen. U kunt ook delen van de kikker  gebruiken als ondersteuning van een arm of een been. De ‘kikker’ gebruiken we soms ook als een extra paar handen om uw kind te ondersteunen om in slaap te komen.

Bender
Een Bender is een stevige flexibele staaf omhuld met zacht materiaal. Net als een Snuggle up kan het helpen uw kind beter neer te leggen en te ondersteunen. Ook een Bender zorgt voor begrenzing, maar het belemmert de bewegingen van uw kindje niet. We gebruiken de Bender om een Snuggle up meer stevigheid te geven. Soms gebruiken we het ook bij (grotere) kinderen in het open bed in plaats van een Snuggle up. Wanneer een kind onder de fototherapielamp ligt, kan een Bender ook steun en begrenzing geven. Net zoals uw kind in de baarmoeder gewend was.

Hoofdsteun
Een hoofdsteun is een verzwaringsmiddel in de vorm van een U. Deze steun bieden we aan bij het hoofdje van uw kind. Net als in de baarmoeder biedt het steun en begrenzing dat uw kindje een veilig gevoel geeft.

Uw kind heeft speciale zorg nodig en is hiervoor vrijwel meteen opgenomen op de Couveuseafdeling. U belandt in een verwarrende situatie: de zwangerschap is voorbij en er begint een onzekere tijd. De Couveuseafdeling is een wereld apart met veel medische termen en regels. Dit kan veel onzekerheid geven. Ook moet u wennen aan het delen van de zorg voor uw kind met verpleegkundigen en artsen. Het is een periode met veel afwisselende emoties zoals blijdschap, verdriet, boosheid, angst en opluchting.

Het couveusedagboek van Care4Neo krijgen de ouders van premature kinderen onder de 34 weken. Voorin plakken we een foto van uw kind. Het dagboek bevat veel tips, handige adressen, maar vooral pagina’s met ruimte voor uw eigen ervaringen en aantekeningen.

Als u het leuk vindt, schrijven verpleegkundigen en medisch pedagogisch zorgverleners af en toe ook een stukje. U kunt ook uw bezoek vragen iets in het dagboek te schrijven. Vaak plakken ouders er foto’s in of andere dingen die te maken hebben met het verblijf op de couveuse. Als uw kind naar huis toe gaat, krijgt u dit boekje mee.

Kinderen die overgeplaatst zijn uit andere ziekenhuizen zoals de NICU van het MMC hebben soms al een zorgmap gekregen. Daarin zit ook een dagboekgedeelte. Zijn de schrijfbladen op, dan kunt u bij ons nieuwe vragen. U kunt er voor kiezen om een van de dagboeken voor persoonlijke notities te gebruiken. U kunt dit de verpleegkundige laten weten.

Is uw kind na 34 weken geboren en ligt al wat langere tijd op de afdeling? Dan krijgt u een dagboekje/schriftje van onze afdeling. Dit schriftje werkt op dezelfde manier. 

De Stichting Prematurendag heeft in samenwerking met het bedrijf CleverBaby een online dagboek ontwikkeld. Dit is een app, speciaal voor ouders van couveusekinderen. De app is te downloaden via de App Store en Google Play.

Uw kind gaat met zijn handjes op onderzoek uit. Het liefst heeft hij de handjes bij de mond. Ook heeft uw kind een grijpreflex. Dit betekent dat hij graag trekt aan alles wat in de buurt is. Dit kan dus ook zijn sonde, infuus of zuurstofslangetje zijn zijn. Als uw kind vaak aan deze slangetjes trekt, dan kan een knuffel met lange oren of sprieten (knuffel met grijptouwtjes) uw kind misschien afleiden. 

De knuffels zijn uitwasbaar en hebben een vulling van schapenwol. Deze wol houdt uw geur goed vast. U kunt de knuffel het beste eerst bij u dragen en daarna aan uw kind geven. Uw kind ruikt uw vertrouwde geur en zal het popje vastpakken in plaats van zijn neussonde.

Hoe gebruikt u de knuffel?

Leg de touwtjes van de inktvis/knuffel vlakbij de sonde en de handjes van uw kind. Het lijfje van de knuffel kunt u eventueel tegen het lijfje van uw kind leggen zodat de knuffel een beetje vastligt. In het begin moet u soms even uw kind helpen om de knuffel te ontdekken.

Als de knuffel vies is, zorgt u er zelf voor dat het knuffeltje wordt gewassen. Instructies voor wassen en drogen, zitten bij het knuffeltje.

Als uw kind de sonde niet meer nodig heeft, kunt u de knuffel weghalen. De knuffels met grijptouwtjes kunt u lenen op de afdeling. Het inktvisje mag u zelf uitzoeken, er zit een persoonlijke boodschap bij van diegene die hem heeft gemaakt. De knuffel mag u bij ontslag mee naar huis nemen.

Ligt uw kind niet meer aan de monitor? Dan mag er volgens de richtlijnen 'veilig slapen' geen knuffel meer in het bedje liggen omdat dit de kans op wiegendood vergroot.