De oorzaak van een oorspeekselklieraandoening is niet altijd exact vast te stellen. In de meeste gevallen maken we eerst een echo. Soms is het mogelijk door met een prik met een dun naaldje (vergelijkbaar met bloedprikken) wat cellen uit de zwelling op te zuigen. Dit wordt 'cytologisch onderzoek' genoemd. Deze cellen worden onder een microscoop door een patholoog-anatoom (weefseldeskundige) onderzocht. Soms is het dan mogelijk iets te zeggen over de oorzaak van de klachten.