Als bekend is in welke arm de shunt wordt geplaatst, dan mag er vanaf dat moment geen bloed meer worden afgenomen of een infuus geprikt worden in deze arm.

Gebruikt u bloedverdunners? Dan schrijft uw behandelend arts en/of trombosedienst voor hoeveel bloedverdunners u rond de dagen van de operatie moet innemen.

Voor het aanleggen van een shunt blijft u meestal 1 dag in het ziekenhuis op de afdeling Dagbehandeling. Voor het aanleggen van een kunststofshunt blijft u meestal 2 tot 3 dagen in het ziekenhuis. In dat geval wordt u meestal de dag vóór de operatie opgenomen.

De operatie gebeurt meestal onder plaatselijke verdoving. De plaats van de operatie (pols of elleboog) wordt verdoofd met een injectie onder de huid. Soms besluit de anesthesioloog in overleg met u tot zenuwblokkade of algehele anesthesie.

Sinds kort is er ook een andere manier om een shunt aan te leggen. Daarbij is een operatie niet nodig. Er kan een verbinding gemaakt worden tussen een ader en een slagader in de arm. Dit gebeurt met een apparaat, Ellipsys systeem. Deze behandeling is minder ingrijpend, maar kan alleen plaatsvinden als u aan een aantal voorwaarden voldoet. De chirurg bespreekt met u of u in aanmerking komt voor deze behandeling.

Tijdens de operatie legt de vaatchirurg de shunt aan. Hiervoor maakt deze arts een directe verbinding tussen een slagader en een ader in uw arm.

Zijn de vaten in uw niet-dominante arm goed genoeg om te gebruiken? Dan plaatst de arts bij rechtshandige mensen de shunt meestal in de linkerarm en bij linkshandige mensen in de rechterarm. Is het niet mogelijk om via uw eigen vaten een directe verbinding te maken tussen een slagader en een ader? Dan wordt er een verbinding gemaakt met behulp van een kunstvat.

Bij het aanleggen van een shunt gebruikt de vaatchirurg in principe uw eigen vaten. Een ader wordt op de zijkant van de slagader gehecht. Alleen wanneer uw eigen vaten onvoldoende van kwaliteit blijken te zijn, wordt een kunstvat gebruikt. Dit komt niet vaak voor. De vaatchirurg bespreekt dit van tevoren met u op de polikliniek.

De operatie duurt ongeveer 1 uur.

• Na de operatie heeft u een wond in uw arm, deze is gehecht.
• De 1e dagen na de operatie kunnen uw hand en onderarm wat gezwollen zijn.
• Als u in bed ligt, kunt u uw onderarm iets hoger leggen op een kussen.
• Door regelmatig uw pols en vingers te bewegen neemt de zwelling af.

Na de operatie controleert de verpleegkundige op de afdeling de shunt op een goede doorstroming. Ook de nierfalenverpleegkundige komt bij u langs op de verpleegafdeling om de shunt te controleren. De nierfalenverpleegkundige leert u hoe u zelf thuis de shunt controleert.

Als u weer naar huis mag zorg dan dat iemand u komt ophalen met een rolstoel (zo nodig). Een rolstoel is te leen bij de ingang van het ziekenhuis.

Wanneer u precies start met dialyseren, bepaalt de arts (nefroloog) in overleg met u. Dit is onder andere afhankelijk van uw klachten en bloeduitslagen.

Controleren van de shunt in het ziekenhuis

Als u eenmaal gestart bent met hemodialyse, controleren we in het ziekenhuis regelmatig of de shunt goed werkt.

De verpleegkundige meet regelmatig de bloedstroom (flow) in uw shunt. Tijdens de dialyse plaatst de verpleegkundige klemmetjes (sensoren) op beide bloedlijnen. Daarna wordt er een kleine hoeveelheid infuusvloeistof in de bloedlijn gespoten. Hierdoor kan met het apparaat (Transonic flowmeter) de hoeveelheid bloed worden gemeten die per minuut door de shunt stroomt. Het apparaat is verbonden aan de klemmetjes. Door de gemeten waarden te vergelijken, kan de verpleegkundige al vroeg shuntproblemen ontdekken, zoals vernauwingen. Als het nodig is, wordt verder onderzoek gedaan. De metingen doen geen pijn en duren ongeveer 15 minuten.

Bij dit onderzoek maken we gebruik van een techniek met onhoorbare hoge geluidsgolven. Deze geven een beeld van de vorm van de shunt, en de snelheid van de bloedstroom in de shunt. We brengen een gel aan op uw huid om het geluid optimaal te geleiden. Met een apparaatje dat geluidsgolven uitzendt en ontvangt, bewegen we over de huid. Het onderzoek doet geen pijn en duurt ongeveer 45 minuten.

Wanneer de verpleegkundige vermoedt dat een shunt niet goed werkt, wordt er een shuntfoto gemaakt. Met een shuntfoto kan de arts de binnenkant van de shunt bekijken. Dit gebeurt met röntgenapparatuur en röntgencontrastvloeistof. Met dit onderzoek kan de arts (radioloog) bepalen of er in de shunt vernauwingen zijn ontstaan, en zo ja op welke plaats. De contrastvloeistof wordt toegediend via een naald die in de shunt wordt geprikt. Het onderzoek duurt ongeveer 20 minuten.

Vernauwingen in de shunt

Blijkt uit onderzoek dat er een vernauwing in de shunt zit? Dan besluit de arts meestal om deze te behandelen met een dotterbehandeling op de afdeling Radiologie. Dotteren is het oprekken van een vernauwing.

De arts brengt een holle naald in, waardoor een katheter met ballonnetje kan worden opgevoerd. Om van de shunt röntgenafbeeldingen te kunnen maken, krijgt u contrastvloeistof toegediend via de holle naald. Door het ballonnetje op de plaats van de vernauwing op te blazen, probeert de arts de vernauwing op te heffen. De plaats van het dotteren zelf kan niet verdoofd worden. Meestal wordt de huid waar de arts de naald inbrengt wel verdoofd. Na de dotter wordt de de naald verwijderd en drukken we het prikgaatje af. Het onderzoek duurt langer als er gedotterd wordt, ongeveer 60 tot 90 minuten.

Vanwege de gebruikte contrastvloeistof kan het nodig zijn dat u voor en na het onderzoek een infuus krijgt. Uw behandelend arts bepaalt of dit infuus nodig is.

Zit er een ernstige vernauwing, of is de shunt gestold? Dan kan een operatie nodig zijn. In dat geval wordt u opgenomen.

Bloeduitstorting (blauwe plek)

Een bloeduitstorting kan ontstaan na gebruik van de shunt. Meestal verdwijnt de bloeduitstorting vanzelf binnen enkele dagen. In deze tijd kan de bloeduitstorting wel van kleur en grootte veranderen.

Pijnlijke, rode of gezwollen shunt

Dit kan wijzen op een infectie. Een pijnlijk rode shunt kan ook wijzen op een irritatie van de huid. Oorzaken hiervan kunnen zijn:

• het gebruik van pleisters;
• ontsmettingsmiddelen;
• het gebruik van verdovingscrème als voorbereiding op het aanprikken van de shunt.

Gevoelloze, koude en of blauwe vingers

Door het aanleggen van de shunt kan de doorstroming van bloed naar de hand verminderen. U kunt de bloeddoorstroming verbeteren door uw shunthand lager te leggen of uw shunthand te verwarmen, bijvoorbeeld met een handschoen. Als u klachten blijft houden, dan krijgt u een onderzoek van de shuntarm.

Nabloeden uit de prikgaatjes

Soms kunnen de prikgaatjes nabloeden. Druk dan de prikgaatjes nogmaals licht af met een gaasje.

• Een shunt heeft minimaal 4 tot 6 weken nodig om zich te ontwikkelen.
• Vanaf 10 dagen na de operatie kunt u de ontwikkeling van de shunt verbeteren door in een zachte tennisbal of spons te knijpen. Dit doet u een aantal keren per dag, enkele minuten. Er zijn ook zogenaamde stressballetjes te krijgen op de Dialyseafdeling.

Om de shunt zo lang mogelijk te kunnen gebruiken, is het belangrijk dat u goed met uw shunt omgaat en deze controleert. Problemen zoals stolling, infectie of bloeding kunt u zo voorkomen of er kan op tijd ingegrepen worden.

Waar moet u op letten?

• ga niet op de shuntarm liggen;
• draag geen horloge, armbanden of knellende kleding aan de shuntarm;
• krab niet aan korstjes op de shuntarm;
• draag geen (tas)hengsels over de shuntarm;
• gebruik de shuntarm niet om bloed af te laten nemen;
• laat geen bloeddruk meten aan de shuntarm;
• gebruik de shuntarm gewoon, maar voorkom overbelasting.

Waarom controleert u de shunt?

Het is belangrijk dat u de shunt dagelijks bekijkt en voelt. Zo kunt u mogelijke veranderingen in de werking van de shunt vaststellen.

Bekijken en voelen

Door regelmatig de shunt te bekijken en te voelen, raakt u bekend met de shunt. Daardoor kunt u veranderingen opmerken. Deze veranderingen kunnen zijn:

• verkleuring van de huid;
• slechte wondgenezing van de prikgaatjes en andere wondjes op de shuntarm;
• zwelling;
• pijnlijke of harde shunt;
• gevoelloze koude of blauwe vingers;
• de trilling in de shunt is niet of niet goed voelbaar of is gaan kloppen.

Het is belangrijk dat u contact opneemt met het ziekenhuis als:

• er veranderingen zijn van de shunt;
• de shunt pijnlijk, rood en gezwollen is en u heeft koorts 38 graden of hoger;
• het nabloeden van de prikgaatjes na 1 uur niet is gestopt.

Van maandag t/m zaterdag belt u naar de Dialyseafdeling. Zij zijn tussen 7.30 en 20.30 uur te bereiken via telefoonnummer (073) 553 23 91.

Na 20.30 uur en op zondag belt u (073) 553 20 00. Vraag dan naar de dienstdoende assistent Interne geneeskunde.

Na ongeveer 4 weken beoordeelt de dialyseverpleegkundige de shunt door te luisteren, kijken, voelen en het maken van een echo. We noemen dit een ‘maturatiecontrole’. Tijdens de controle beoordeelt de verpleegkundige of de shunt zich voldoende ontwikkeld heeft. Als dit zo is, dan kan de shunt worden aangeprikt.

Na ongeveer 5 tot 6 weken heeft u een afspraak voor controle bij de vaatchirurg. U krijgt deze afspraak mee als u na de shuntoperatie naar huis gaat. De vaatchirurg controleert of de shunt goed is aangelegd en zich voldoende heeft ontwikkeld. Van tevoren leest de vaatchirurg ook het verslag van de ‘maturatiecontrole’, die de dialyseverpleegkundige eerder heeft gedaan.

Als u nog vragen heeft dan kunt u contact opnemen met de Dialyseafdeling, telefoonnummer (073) 553 23 91.